Spreekbeurt

View more photos →

Als je voor school een spreekbeurt wil maken over de kaasmarkt, dan vind je hier veel informatie en foto’s die je daarvoor kan gebruiken. Onder de “link foto’s ” staan nog meer foto’s met informatie over de kaasmarkt.

Je kan ook het boekje “Tradities en gebruiken” lenen in de bibliotheek. Daarin staat ook veel informatie over de kaasmarkt.

Natuurlijk is het veel leuker om zelf eens op de kaasmarkt te gaan kijken.

Geschiedenis:

De Alkmaarse Kaasmarkt, een traditie sinds 1593

In 1365 had Alkmaar al een kaasweegschaal, toch wordt 1593, als eerste kaasmarktjaar beschouwd. In dat jaar werd het Kaasdragers gilde opgericht. Een gilde zonder patroonheilige of eigen altaar in de kerk, zoals dat bij andere gilden gebruikelijk was. Het devies van het Alkmaarse gilde was en is:

“Een valse waag is de Heer een gruwel en daarentegen een vol gewicht is zijn welbehagen”.

In de 17e eeuw werd de kaas elk jaar vanaf mei tot Allerheiligen verhandeld op vrijdagen en zaterdagen. In die periode had iedere groep kaasdragers, ofwel ‘veem’, een eigen kaasweegschaal. In de 18e eeuw werd vier dagen per week kaasmarkt gehouden. Tot de eerste wereldoorlog was de kaasmarkt een noodzakelijk handelsgebeuren. In 1916 werd gemiddeld driehonderd ton kaas per marktdag omgezet. De markt duurde toen tot één uur ’s nachts.

Sinds 1939 is Alkmaar de enige stad in Nederland waar de kaas nog op deze traditionele wijze op een kaasmarkt verhandeld wordt. Elk jaar zijn er van half april tot half september 22 kaasmarkten op het Waagplein.

In 1901 werd het Waagplein voor de laatste maal vergroot. Daarvoor was het plein vrijwel geheel volgebouwd. De vergroting van het plein hield gelijke tred met de omvang van de kaashandel, die begin vorige eeuw het grootst was. En nu is het plein nog maar net groot genoeg voor alle toeristen.

Jaarlijks bezoeken ca. 100.000 mensen de Alkmaarse Kaasmarkt. Uit alle windstreken komen bezoekers kijken hoe hier kaas verhandeld wordt. De kaasmarkt is een attractie, die tot ver over onze grenzen bekend is. Een prachtige entourage, een kleurrijk schouwspel, een traditie om in ere te houden.

Wie is wie?
Het Alkmaars Kaasdragergilde bestaat uit vier groepen van ieder zeven kaasdragers. Zo’n groep heet een Veem. Ieder Veem heeft zijn eigen kleur: geel, rood, groen en blauw. De kaasdragers dragen een authentiek wit pak met een strooien hoed van hun eigen veem. Een ervaren kaasdrager wordt ‘Vastman’ genoemd. Daarvoor is hij de ‘noodhulp’.
De oudste kaasdrager van een veem wordt de ‘Tasman’ genoemd. Hij is herkenbaar aan een zwart leren tas voor zijn buik. De Tasman zet bij het wegen van de kaas de gewichten op de weegschaal. Om de twee jaar wordt in ieder veem een voorman, de ‘overman’, benoemd. Deze is herkenbaar aan het zilveren schildje met lintje in de kleur van zijn veem. Aan het hoofd van de vier vemen staat de ‘kaasvader’. De opzichter dus. Als teken van zijn waardigheid draagt de kaasvader een zwarte stok met zilveren knop. Het gildebestuur benoemt een ‘provoost’ en een ‘knecht’. De provoost is het gildebestuur behulpzaam en wordt door de kaasdragers beul genoemd. Hij noteert te laat komende kaasdragers op het schandbord en int de daarmee gepaard gaande boete. De provoost is herkenbaar aan een zilveren kaasberrie, hangend aan een lint in de kleur van zijn veem. De knecht is de klusjesman van het gilde.

De handel
Het Kaasdragers Gilde verzorgt het vervoer en het wegen van de kaas tijdens de Kaasmarkt. Onder leiding van de Marktmeester worden de kazen vanuit de vrachtauto’s in lange rijen op het plein gezet. Na het luiden van de bel begint de Kaasmarkt. De kazen worden door de zetters (blauw hes) op de berries gelegd. Deze worden door de kaasdragers naar de weegschalen gedragen, waar de kaas gewogen wordt. De Waagmeesters houden toezicht op het wegen en zorgen voor het invullen van de weegbriefjes. Ondertussen zijn op het plein handelaren en keurmeesters bezig met het controleren van de kwaliteit van de kaas en het afspreken van de prijs. Het loven en bieden tussen verkoper en koper gaat gepaard met het handje klap.